رنگدانه های کارتنوئیدی 

حياط وحشAriaCanary
حياط وحشAriaCanary

پرندگان رنگین ترین مهره داران هستند. رنگهای منحصر به فرد پرها ، پوست ، چشمها ، فلس ها ، نوک و زرده تخم در آنها ، اغلب به رنگدانه های با منشاء جیره ای وابسته است. رنگدانه های جیره ای که پرندگان برای رنگ آمیزیشان استفاده می کنند به عنوان یک گروه کارتنوئیدها نامیده می شوند.

هر گروه کارتنوئید رنگ مخصوصی دارد که شامل قرمز درخشان ، نارنجی و زرد تا بنفش است. شناخت کارتنوئیدهای خاص مورد نیاز برای رنگ آمیزی مناسب پرندگان ، به علاوه غذاهایی که این رنگدانه ها را فراهم می نمایند ، یک حوزه مهم و در حال گسترش تغذیه پرندگان است.اگر چه کارتنوئیدها پاسخگوی همه رنگدانه هایی که باعث طاهر زیبای پرندگان می شوند ، نیستند ، آنها بسیاری از رنگهای متمایز و جاذب را ایجاد می کنند. رنگهای تیره مانند سیاه ، قهوه ای ، خاکستری و رنگهای روشن وابسته ، به وسیله رنگدانه های ملانین و پورفیرین تهیه می شوند و اغلب با مواد معدنی کم مصرف ترکیب شده اند ، اجزای ساختمانی مربوط به تشکیلات و وضعیت رشته های کراتین می تواند رنگهای سفید و آبی را فراهم نماید. رنگدانه های ملانین و رنگهای ساختمانی از طریق همکوشی عمل نموده و رنگ سبز را پدید می آورند.

رنگدانه های کارتنوئیدی فقط به وسیله گیاهان ساخته می شوند و به میزان قابل توجهی در بسیاری از شکوفه ها ، گرده ها ، دانه ها ، میوه ها ، برگها و ریشه ها وجود دارند. بسیاری از حیوانات مانند حشرات ، حلزونها ، سخت پوستان و ماهی با تغلیظ کارتنوئیدهای مورد استفاده ، موجب سوخت و ساز بیشتر آنها می شوند و به این ترتیب یک منبع غذایی غنی را برایپرندگان فراهم می کنند.

ذخیره رنگدانه در بافتهای خاص به سه عامل اصلی وابسته است: ۱- مقدار کارتنوئید مناسب در جیره ۲- ظرفیت پرنده برای هضم و جذب کارتنوئیدهای خاص و سوخت و ساز و تبدیلشان به شکل مناسب شیمیایی ۳- ظرفیت بافتهای خاص همچون پرها . عوامل تغذیه ای و فیزیولوژیکی که هضم چربی را بهبود می بخشد ، هضم کارتنوئیدها را نیز افزایش می دهد. کبد به خصوص در جذب کارتنوئیدها فعال بوده و توسط آنزیمهای خود ساختمان کارتنوئیدها را تغییر داده و آنها را برای مصرف به عنوان رنگدانه تحت الشعاع قرار میدهد.

پرندگان محصور در قفس هنگام تغذیه از جیره غذایی عاری از کارتنوئیدها (اما دارای ویتامین آ ) میتوانند با ظاهری سالم ، زنده مانده و تولید مثل نمایند. کارتنوئیدها عمدتا جنبه زیبایی گرایی داشته و از نظر تجارتی تقاضا برای رنگ آمیزی وجود دارد.

میزان از دست دادن رنگ در بافتهای خاص با میزان چرخش سلولی در آن ناحیه مرتبط است. پوست اطراف مخرج سریعترین ناحیه در از دست دادن رنگدانه ی کارتنوئیدی بوده و پس از آن ، پوست روی صورت می باشد. رنگ نوک در انتهای آن ، یعنی جایی که نوک رشد می کند ، از دست می رود و در صورت ادامه تخمگذاری برای ۵ هفته ، نوک کاملا بیرنگ می شود . تا ادامه تخمگذاری طی ۴ تا ۵ ماه فلسهای ساق پاها رنگدانه های خود را از دست میدهند. در هنگام توقف تخمگذاری ، رنگدانه ها به همان ترتیبی که ناپدید شده بودند ، دوباره ظاهر می شوند.

ذخیره چربی در بیشتر پرندگان یک الگوی رشدی و فصلی دارد. این الگو اغلب بسته به گونه ها ، متغییر است ، امادر کل ، اغلب ذخیره چربی در خلال بلوغ ، در زمان آمادگی برای زمستان گذرانی در مناطق معتدل و در ماده ها پیش از جفت گیری شدید است. بیشتر جوجه ها با سطوح خیلی پایین بافت چربی ، متولد می شوند اما ذخایر چربی را پیش از درآوردن پر و بال کامل می کنند. همچنین مقداری از این چربی ذخیره شده در خلال شب به منظور حفظ متابولیسم و سوخت وساز بدن پرنده مصرف می شود. این ذخیره در خلال روز بعد با مصرف غذا مجددا جایگزین میگردد. مقدار چربی ذخیره شده با افزایش سن پرنده ، بیشتر میگردد. استفاده از خوراکهای چربی گرفته شده مانند کنجاله سویا میتواند موجب افزایش مصرف غذا در پرنده شود.

همه قناریها رنگ پذیر نبوده و تنها رنگهای قرمز-سرخ-لیمویی-طلایی و سفید یکدست از نژاد های برجسته مانند یورکشایر-لانکشایر-گی برو این قابلیت را بخوبی دارند، معمولا هنگام خوراندن غذای رنگی نخم کتان و ارزن و تخم شلغم و تخم کلم را از جیره غذایی قناری حذف کرده و به جای انها از دان سیاه بلغور جو و بلغور گندم و تخم بذرک در کنار غذای پرورشی استفاده می نمایند، دانه های کتان و شلغم و تخم کلم و ارزن ماده ای بنام لوتئین(رنگدانه زرد) دارند که رنگ پرنده را مایل به پرتقالی می کند.